Levrek Yetiştiriciliği

Levrek balığı (Dicentrarchus labrax) (Sea bass)

* Levrek balığının ülkemizde Ege, Akdeniz ve Karadeniz bölgesinde yetiştiriciliği yapılmaktadır
* Kumlu, çamurlu, sığ biyotoplarda, nehir ağızlarında yaşayan bir balıktır.
* Sıcaklığa ve tuzluluğa karşı toleranslı bir türdür (Nehir ağızlarında)
* Havaların soğuması ile birlikte kışlamak için derin sulara göç eder.
* Karnivor bir balık türüdür.
* Bazen yalnız bazen de sürüler halinde dolaşır
*Genç dönemlerinde eklem bacaklılar ile
* Ergin dönemleri de küçük balıklar, kafadanbacaklılar ve eklembacaklılar ile beslenirler.

Morfoloji

* Vücut lateral’den hafif yassı
* Derisi ctenoid pullarla kaplı
* Cycloid pullar ense ve yanaklar üzerinde
* Yanal çizgi üzerinde 65-80 arası pul
* Dorsal yüzgeç araları geniş
*Dorsal yüzgeçte 8-10 adet diken ışın
*II. Dorsal yüzgeçte 1 diken, 10-14 adet yumuşak ışın
* Operkulumda gri-siyah lekeler
* Operkulum üzerinde sert diken ışınlar
* Damak ve dilde dişler
* Tatlı sularda büyüyebilir fakat üreyemezler.
* 5-28 °C arası sularda yaşayıp 12-14°C arasında yumurta bırakırlar.
* Levrek balıkları Akdeniz’de ocak-mart ayları arasında yumurta bırakırlar.
* Doğal ortamda 1 kg’lık bir dişi 290.000-350.000 adet yumurta bırakabilmektedir.
* Tuzluluk değişimlerine karşı dayanıklı olup, % 3-50 tuzluluğa kadar yayılım gösterir.
* 1 yaşına kadar gonadları gelişim göstermez
* 13-15. aylarda testis ve ovaryumları farklılaşır
* 3. yılda kaliteli sperm
* Dişiler doğal şartlar altında ancak 3. yılda yumurta bırakabilirler.
* Büyüme hızı bir yaş grubu bireylerde en fazla durumdadır.
* Cinsel olgunluk dönemlerinde ağırlık artışı dişilerde erkeklerden daha fazladır.
* Erginleşme süreleri ve ağırlıkları bulundukları ortama göre değişir.

Yetiştiriciliği

    1- Anaçlar ve Yumurtlama
* Anaçlar yetiştiricilik yoluyla veya doğal ortamdan çeşitli avlanma teknikleriyle yakalanan bireylerden oluşturulur.
* Anaç bireyler yumurtlama döneminden önce yüksek kalitede taze yem ile kalamar, sübye ve karides etine dayalı pelet yemlerle günde 1-3 kere vücut ağırlığının (kg) %1-1.5’ğu kadar beslenmelidir.
* Verilen yemler %50-55 protein ve %10-15 deniz orijinli canlıların yağlarından oluşan içeriğe sahip olmalıdır.
* Anaçların tutulduğu tanklar, anaçların büyüklüğüne ve stok yoğunluğuna bağlı olarak değişim gösterir.
* Balıklar 10-15 kg/m3 olacak şekilde stoklanır.
* Dişi erkek oranı anacın durumuna göre 1:1, 1:2 veya 2:3, Su sıcaklığı 14-15 C olmalıdır.
* Tanklarda doğal deniz suyu tuzluluğu kullanılır.
* Yumurtaların pelajik yapısından dolayı tankların su çıkışları yüzeydendir.
* Anaç bireylerden doğal yollarla, sağım yöntemiyle ve hormon müdahalesi ile yumurta temin edilebilir
* Fakat sağım, yumurtaların küçüklüğü ve döllenme oranının düşük olmasından dolayı yapılmaz.
* Anaçlara yumurta sayısını ve kalitesini arttırmak amacıyla hormon uygulaması yapılabilir,
* HCG uygulaması bağışıklığa neden olduğu için tercih edilmez.
* LH-RH uygulaması plazmadaki gonadotropin düzeyini yükselttiği için tercih edilir (1-20 μgr/kg) .

Anaçlarda yumurta ve sperm olgunlaşması

Üreme dönemine giren levreklerin gonadlarında yumurta hücrelerinin oluşması ve atılması dört dönemde olur.
       A) Pregametik Dönem: Haziran ve Ekim aylarında gonadlarda olgunlaşma yoktur.
       B) Gametogenesis: Ekim ve Ocak aylarında oosist stoplasmasında yağ damlacıkları ve kortikal alveoller görülür.
       C) Yumurtlama Dönemi: Ocak ayında başlar, mart ayında biter. Bu dönemde yumurta dışarı atılır.
       D) Dinlenme Dönemi: Nisan–Mayıs ayları arasında gözlenir. Ovaryumlar da atretik oosit’ler, testislerde artık yapılar gözlenir.
* Levrek balıklarında spermlerin testislerindeki gelişimi spermatogoniumların aktif şekilde testis kanalları duvarında çoğalması ile başlar.
* İlk önce spermatogoniumlardan primer spermatozitler, onlardan da sekonder spermatozitler meydana gelir.
* Testiküler kanal boşluklarında toplanan ve burada uygun şartlar oluşuncaya kadar bekleme pozisyonuna giren spermler, gonadotropin etkisi ile dışarı atılmaya hazır hale gelir.

Yumurta özellikleri ve kalite kriterleri

* Kemikli balıklarda yumurta boyları türler ve türlerin kendi içindeki bazı koşullara göre değişiklik gösterir.
* Türün yumurta çapı büyüdükçe yumurta sayısı azalır, çıkan larvaların boyu ve yaşama oranı artar.
* Aynı tür içindeki yumurtaların boyutları arasındaki farklılık anaçların beslenmesi, büyüklüğü, yumurtlama zamanı, hormon uygulamaları, ortam koşulları, genetik faktörler, ve bölgesel farklılıklara bağlıdır.
* İnkübasyona alınacak yumurtaların kalitesi, ileride çıkacak larvaların kalitesine direkt etkilidir. Bu bozukluklar inkübasyon öncesinde ve sonrasında belirlenmelidir.
* Yumurtaların %40’dan fazlası ölü ise zorunlu kalınmadıkça bu grup üretime alınmamalıdır.
* Yine çok sayıda yağ damlası içeren yumurtalar üretime alınmamalıdır.

Yumurtaların inkübasyonu

* Uygun ortamlarda anaçlar tarafından bırakılan yumurtalar hassas biçimde toplanmalıdır.
* Yumurtalar toplama, tartım, vb aşamalarda hava ile mümkün olduğunca az temas ettirilmeli ve çok miktarda yumurtanın üst üste birikmesi engellenmelidir.
* Yumurtalar uzun süre nakledilecekler ise 15-20 L’lik plastik kaplar kullanılabilir.
* Yumurtalar inkübasyona alınmadan önce gerek duyulursa dezenfeksiyon işlemine tabi tutulmalıdır.
* Levrek yumurtaları %29-47 tuzlulukta açılır (çatlar).
* Levrek yumurtaları için en iyi inkübasyon ısısı 14-16°C’dir.

Yumurtalarım embriyolojik gelişimi

Levreklerde larval dönem

* Yumurtanın embriyolojik gelişmesini tamamlaması ve yumurta kapsülünü terk etmesiyle birlikte larval safhaya geçilir.
                   1- Prelarval Evre: Levrek larvalarının yumurtadan çıktıklarında ağız ve anüsleri kapalıdır. Larvalar pasif durumdadır, baş aşağı dururlar ve kendi vitellüs keselerinden sağladıkları enerji ile hayatlarını sürdürürler.
                    2-Postlarval Evre: 15-16 C 5.günde sonunda ağız ve anüsün açılması ile başlar.

Levrek larva yetiştirme dönemleri

          1- Larval Dönem:

* Prelarval dönemde, larvalar yoğun üretim koşullarında 80-200 adet/L olacak şekilde larva tanklarına yerleştirilir.
* İdeal stok yoğunluğu 100-125 adet/L’dır.
* Tanklar silindir-konik yapıda olup polyester malzemeden üretilmiştir.
* Tankların hacimleri uygulanan tekniğe göre 2-15 m3 ‘e kadar değişim gösterebilir.
* İdeal larva tankları 4-6 m3 hacmindedir.
* Larvaların kolayca izlenmesi için tanklara pencere, mazgal açılmalıdır.
* Havuzların etrafı rahat çalışmaya elverişli olmalı, alttan ve üstten su çıkışları mevcut olmalıdır.
* Larva yetiştiriciliğinde açık ve kapalı sistemler kullanılır.
* Açık devre sistemlerde; su kriterleri larvanın gerek duyduğu şartlara göre hazırlanır ve üretim tanklarına gönderilir.
* Balıklar tarafından kullanılan su daha sonra deşarj edilir.
* Saatte % 5 değişim ile başlayan su debisinin larval dönem sonunda saatte % 50’ye çıktığı düşünülürse kullanılan su miktarına bağlı enerji tüketiminin fazlalığı ortaya çıkar.
* Kapalı devre sistemlerde; Tanklarda kullanılan su önce toplama tankına Buradan gerekli su yenilenmesi yapıldıktan ve tuzluluğu tekrara ayarlanır. Buradan kum filtrelerine geçer ve beraberinde getirdiği süspansiyon haldeki partikül maddelerden ayrılarak UV filtrelere gönderilir.
* Bu işlem sırasında bünyesindeki tüm mikroorganizmalardan arınarak biyolojik filtreye girer.
* Balık dışkıları, yem artıkları ve ölü balıklardan dolayı yükselen amonyak miktarı da dengelenir
* Kapalı devre sistemler, suyun ısıtılmasında veya soğutulmasında kullanılan enerji açısından avantajlıdır.
* Yine larva için tehlikeli olan suyun fiziksel ve kimyasal değişimleri ani farklılıklar göstermez.
* Bununla birlikte kapalı devre suyunun her gün analizi yapılarak amonyak miktarı kontrol edilmelidir. Aksi takdirde ani ölümler görülebilir.
* Yetiştiricilikte sistem farkı gözetmeksizin larva için gerekli olan fiziko-kimyasal koşullar ve besleme özellikleri optimum düzeyde olmalıdır.
* Su sıcaklığı 15-16°C olup ortam karanlıktır.
* Levrek larva yetiştiriciliğinde uygulanan tuzluluk düşürme tekniği yaşama oranını olumlu yönde etkiler.
* Bunun yanı sıra hava kesesi oluşmasını arttırması ve buna paralel olarak deformasyonun azalması bu tekniği daha da kullanılır hale getirmiştir.

        2-Sövraj (mikropartikül yemlere geçiş) dönemi:

* Larval dönemin tamamlanması olarak kabul edilen 38-42 günler arasında larvalar canlı yemden mikropartikül yeme adapte olacakları sövraj bölümüne alınırlar.
* Bu bölümde işletmenin kapasitesine göre belirlenmiş sayıda 10-15 m3’lük tanklar kullanılır. Tankların dip kısmı konik olup, su çıkışları merkezi ve diptendir.
* Balıkların yaşına bağlı olarak su çıkışlarına yerleştirilen krepinlerin göz açıklıkları 500, 1000 ve 2000 mikron arasında değişmektedir.
* Ünitede aydınlatma süresi 16 saat olup otomatik zamanlayıcılar yardımı ile ayarlanmaktadır.
* Mikropartikül yemlerin dağıtımında otomatik yemlikler kullanılmaktadır.
* Bu bölümde de açık veya kapalı sistemler kullanılabilir.
* Ortama verilen toz yem su kalitesini çok hızlı değiştirdiğinden kapalı devre sistemlerde su kalitesinin sürekli kontrolü sağlanmalıdır.
* Hastalık risklerini azaltmak için açık sistemler bu aşamada daha faydalıdır.
* Tanklara verilen su kum ve UV filtrelerden geçirilerek larvalara verilmelidir.
* Levrek balıklarının sörvajında kullanılan mikropartikül yemler ilk dönem 80-150 μm büyüklükten başlayarak larva gelişimine göre 500 μm büyüklüğe kadar kullanılır.
* Sörvaj uygulaması 15-16 gün devam eder.
* Sörvaj boyunca su sıcaklığı ortalama 20°C olup, tanklarda su debisi % 50-100 arasında değişim gösterir.
* Ölümler sörvajın ilk gününde toz yeme adapte olamamaya bağlı olarak artabilir.

          3- Ön Büyütme:

* Bu sistemde kullanılan tankların teknik özellikleri sörvaj ünitesinde kullanılan tanklarla aynıdır.
* Ön büyütmede kapalı devre sistemler kullanılmaz.
*Balıklar burada ağ kafeslere çıkarılmak için gerekli olan 1.5-2 gr ağırlığa kadar büyütülürler.
* Ancak ülkemizde yavru bireyler 0.5-1 gram arasında da kafes sistemlerine de çıkarılmaktadır.
* Ön büyütme ünitesinde balıklar sürekli gözlenerek, hastalık risklerine karşı gerekli önlemler alınmalıdır.
*  Ön büyütme sistemlerinde 10-15 m3 arasında değişen silindir tanklar kullanılmaktadır.
* Su sıcaklığı 19-21°C olup 16 saat ışıklandırma uygulanır.
* Tanklarda doğal deniz suyu tuzluluğu kullanılır.
* Yemleme oranı % 6 ile başlayıp %4’e kadar düşer.

Büyütme

Akuakültür tesislerinden veya doğal ortamdan temin edilen levrek yavruları porsiyonluk boyuta getirilmek üzere kara veya deniz ortamına kurulan tesislerde farklı teknikler kullanılarak büyütülür.
        A) Ekstansif Yetiştirme Yöntemi
* Sahil şeridinde bulunan dalyan ve gölet gibi doğal alanlardan yararlanılır.
* Burada yavru temini tamamen doğal olup, ortamda diğer türlerle birlikte polikültür yapılmaktadır.
       B) Yarı Entansif Yetiştirme Yöntemi
* Bu sistemler karasal alanlarda kurulu olan toprak veya beton havuz sistemleri ile portatif olarak kullanılan branda havuzları kapsamaktadır.
* Havuzların şekilleri ve büyüklükleri değişik yapılarda olabilir.
* Bu sistemlerde su değişimi ve beslenme kontrol altındadır.
* Toprak havuzlarda hektar başına 1-4 ton arası ürün alınabilir.
        C) Entansif Yetiştirme Yöntemi
* Dünyada ve ülkemizde yoğun olarak kullanılan bu yöntemde yüzer ağ kafes yapılarında yetiştiricilik yapılmaktadır.
* Günümüzde kıyılarda, açık denizlerde ve okyanuslarda bile güvenlik içinde kurulabilecek sistemler planlanmaktadır.
* Kafes sistemleri sabit kafesler, yüzer kafesler, dalgıç kafesler ve döner kafesler olarak 4 ana grupta toplanır.